Wyrok SN: auto nie zawsze przepada – co z pojazdem we wspólnym majątku?

Orzeczenie Sądu Najwyższego z czerwca 2025 roku rzuca nowe światło na kwestię przepadku pojazdu w postępowaniu karnym. Zgodnie z najnowszą linią orzeczniczą, państwo nie może przejąć auta, jeśli stanowi ono współwłasność – np. majątek wspólny małżonków. W takiej sytuacji sąd może orzec wyłącznie przepadek jego równowartości.

Przepadek pojazdu a współwłasność – na czym polega problem?

W sprawach karnych dotyczących prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości sądy często orzekają dodatkową sankcję w postaci przepadku pojazdu mechanicznego. Jednak jak wynika z najnowszego wyroku Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2025 r. (sygn. V KK 178/25), przepadek ten może dotyczyć wyłącznie mienia należącego wyłącznie do sprawcy przestępstwa.

Jeśli pojazd objęty był majątkiem wspólnym małżonków, sąd nie ma podstaw, by orzekać jego przepadek – ponieważ naruszałoby to prawa osoby trzeciej (w tym przypadku współmałżonka). W takim przypadku możliwe jest jedynie orzeczenie przepadku równowartości pojazdu.

Sprawa ze Słupska: sąd orzekł przepadek auta, mimo że mogło być wspólne

W omawianej sprawie, oskarżony został skazany za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu. Oprócz grzywny i zakazu prowadzenia pojazdów, sąd orzekł przepadek pojazdu marki Ford Mondeo.

Wyrok ten – choć nie został zaskarżony przez samego skazanego – został zakwestionowany przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który wniósł kasację na jego korzyść. RPO wskazał, że sąd pierwszej instancji zaniechał ustalenia, czy samochód faktycznie należał wyłącznie do skazanego, czy też był współwłasnością (np. w ramach wspólności majątkowej małżeńskiej).

Sąd Najwyższy: przepadek tylko własności sprawcy – nie naruszajmy praw współmałżonka

Sąd Najwyższy przychylił się do argumentacji RPO i uchylił część wyroku dotyczącą przepadku auta. Wskazał, że:

• Przepadek pojazdu możliwy jest wyłącznie, gdy pojazd stanowi wyłączną własność sprawcy – zarówno w momencie czynu, jak i podczas orzekania.
• W przypadku współwłasności, orzec może być jedynie przepadek równowartości pojazdu – wyliczony według aktualnej wartości rynkowej.
• Fakt, że pojazd jest zarejestrowany na jedną osobę, nie przesądza o jego własności – o przynależności majątkowej decyduje ustrój majątkowy (np. wspólność ustawowa małżeńska).

To orzeczenie ma ogromne znaczenie dla praktyki orzeczniczej oraz ochrony praw osób trzecich w postępowaniu karnym.

Dlaczego to orzeczenie jest istotne?

•  Chroni współmałżonka przed utratą majątku w wyniku przestępstwa popełnionego przez drugą stronę
• Precyzuje obowiązki sądów w zakresie badania stanu własności pojazdu
• Podkreśla znaczenie uregulowań prawa cywilnego w kontekście postępowań karnych

Co to oznacza dla kierowców i właścicieli pojazdów?

Jeżeli jesteś współwłaścicielem pojazdu (np. jako małżonek), sąd nie może – bez dokładnego zbadania sytuacji majątkowej – orzec jego przepadku w toku postępowania karnego przeciwko drugiej osobie. Orzeczenie Sądu Najwyższego z czerwca 2025 roku stanowi ważny precedens, który może mieć wpływ na liczne sprawy karne w całej Polsce.

Jeśli obawiasz się, że w Twojej sprawie mogło dojść do naruszenia praw majątkowych, skontaktuj się z nami – przeanalizujemy Twoją sytuację i pomożemy chronić Twoje prawa.